Diyaliz makinesi, böbrek yetmezliği hastalığı olan bireylerin, belirli zamanlarda bağlanmak zorunda kaldıkları yapay böbrek makinesidir. Böbrekler sağlıklı çalışamadıklarında, vücutta üre gibi zararlı maddeler birikir. Diyaliz makineleri, bu vücutta biriken üre ve diğer zararlı maddelerin, suların membran adı verilen bir sistem ile dışarı atılmasını sağlamakla görevlidir. İlerlemiş böbrek yetmezliği hastalarının tedavilerinde kullanılmaktadır. Diyaliz makinesi, işlevini büyük ölçüde kaybetmiş olan böbreklerin görevini üstlenerek, hastaların hayatlarının devam etmesini sağlar. Bundan sadece 40 yıl öncesine kadar, diyaliz makinesinin bulunmadığı zamanlarda, böbrek yetmezliği olan hastalar sadece birkaç gün veya hafta ömür sürebilmekteydi.

Diyaliz makinesinin geliştirilmesiyle önemli gelişmeler sağlanmıştır. Özellikle hastaların yaşam sürelerini uzatmış, bununla birlikte diyaliz makinesine bağlı olarak yaşayan hastaların yaşam kaliteleri de artmıştır. Günümüzde böbrek yetmezliği yaşayan hastalar, bu nedenle şanslıdırlar.

Diyaliz makinesi, iki adet tüpten oluşur. Bu tüplerden birisi, diyaliz hastasının bileğinde bulunan atar damara, diğeri ise toplar damara yerleştirilir. Tüp içerisinde kanın düzenli olarak akmasını sağlayan iki adet pompa bulunur. Damarlar içinden çıkan bu tüpler, yarı geçirgen bir zar kaplı bulunan farklı bir tüpün etrafından dolanır.

Büyük tüp, içinde diyaliz adı verilen tuzlu bir solüsyon maddenin bulunduğu bir kabın içinde durmaktadır. Hastanın üre ve zararlı maddelerle kirlenmiş olan kanı, ilk tüp ile alınır ve tuzlu solüsyonun içinden geçerek bu zararlı maddeler kandan arındırılır. Temizlenen kan, diğer tüp ile zararlı maddelerden arındırılmış olan damara geri aktarılır ve diyaliz işlemi tamamlanır.

Diyaliz makinesinin iki çalışma stili bulunmaktadır: Hemodiyaliz ve Periton diyalizi.

Özel bir membran sistemi ile hastanın zararlı maddelerle kirlenmiş olan kanının diyaliz makinesi ile temizlenmesi işlemine hemodiyaliz denir. Hemodiyaliz işleminin gerçekleşmesi için yeterli kan akımının sağlanması gerekmektedir. Yeterli kan akımını sağlamak için, hastada bulunan atardamar ve toplardamar arasına arteriyovenöz fistül adı verilen bir pencere açılması gerekir. Bu pencere açıldıktan sonra, hastanın toplardamarı üzerine büyük bir katater yerleştirilir.

Hemodiyaliz, hastada bulunan böbrek yetmezliğinin şiddetine ve yaptığı idrar miktarına bağlı olarak, hafta içinde 2-3 kez ve 4-6 saat süre ile uygulanır. Ancak yetersiz hemodiyaliz tedavisi, hastada kalıcı hasarlara ve hatta ölüme yol açabilir. Genellikle bir diyaliz ünitesi veya hastanelerde uygulanmasına rağmen, uygun koşullarda evlerde de uygulanabilir.

Periton, karın boşluğunda bulunan organların etrafını çevreleyen zar anlamına gelir. Periton diyalizinde özel bir sistem olan periton membranı kullanılır.

Periton diyalizinde üç teknik unsur kullanılır:

Periton diyalizi, hastanın karın boşluğuna yerleştirilen bir katater aracılığıyla, özel bir diyaliz sıvısının karın boşluğuna verilmesi ve bu sıvının zararlı maddeleri emerek vücuttan atılması prensibine dayanır.

Diyaliz makineleri, böbrek yetmezliği olan hastaların hayatlarını sürdürebilmeleri için hayati öneme sahiptir. Hemodiyaliz ve periton diyalizi gibi iki farklı teknikte çalışan bu makineler, hastaların yaşam kalitelerini artırmakta ve yaşam sürelerini uzatmaktadır. Bu nedenle, böbrek yetmezliği yaşayan hastalar için diyaliz makineleri büyük bir şans ve yaşam kaynağıdır.