Diyaliz Nedir, Böbrek yetmezliğine sahip olan bireylerde, böbrek
işlevlerini tam olarak yerine getiremediğinde vücutta fazladan sıvı ve üre gibi
zararlı maddeler birikmeye başlar. Bu maddelerin yarı geçirgen bir zar olan
membran yani zar aracılığıyla temizlenmesi işlemine diyaliz denmektedir.
Türkiye içerisinde 2005 sonu ve 2006 başları itibariyle
yaklaşık olarak 35.000 kişi diyaliz
tedavisi ile yaşamlarını sürdürmektedir. Diyaliz
tedavisinde sağlanan gelişmeler sayesinde, böbrek yetmezliği çeken
hastaların diyaliz tedavisi ile hem
hayat süreleri uzamaya başlamıştır, hemde hastaların hayat kaliteleri de
normale yakın seviyeye gelmiştir. Diyaliz
tedavisi öncesinde böbrek yetmezliği hastaları sadece günler veya haftalar
içerisinde hayatını kaybediyordu.
Diyaliz işleminde
yarı geçirgen bir membran adı verilen zar kullanılır. Bu membranda ki
deliklerden sadece küçük moleküller geçebilmektedir. Diyaliz böbrek hastalarına uygulanır. Hastanın kanı, yüzey alanı
oldukça geniş olan bir diyaliz
membranından geçirilir. Sindirim atıkları, vücuttaki zararlı maddeler, fazla
sular bu membrandan geçerler.
Diyaliz Hangi
Hastalara Uygulanır?
- Böbrek işlevlerini %80-90 oranında kaybetmiş
hastalara,
- Tedaviyi cevap alınamayan hastalara,
- Sıvı ve zararlı madde fazlalıklarında,
- Böbrek yetmezliği nedeniyle bilinç bulanıklığı
ve karmaşıklığı yaşayan hastalara,
- Böbrek yetmezliği nedeniyle kanamaya eğilimi
olan hastalara,
- Böbrek yetmezliğine nedeniyle perikardit olan
kişilere uygulanır.
Diyaliz tedavisi
uygulaması başlamadan önce bir hazırlık aşaması bulunmaktadır. Hastanın kanını
alıp diyaliz makinesine bağlamak
için büyük bir damar yolu açılması gerekmektedir. Bu sebeple hastanın
toplardamarı ile atardamarı cerrahi işlem ile birleştirilir. Bu işleme tıp
dilinde Arterio – Venöz Fistül adı verilmektedir. Fakat acil olarak diyaliz uygulanması gerekiyor ise damar
içine katerizasyon uygulanmalıdır.
İki türlü diyaliz tedavisi
bulunmaktadır: Hemodiyaliz ve
Periton diyalizi.
Hemodiyaliz
Nedir?
Hemodiyaliz tedavisi ilk defa Hollandalı bir doktor olan
Kolff tarafından 1944 yılında uygulanmaya başlanmıştır. Özel bir zar ile
hastanın kirli olan kanının makine ile temizlenmesi işlemidir. Hemodiyaliz işleminin uygulanabilmesi için
ilk önce yeterli kan akışı sağlanmalı, daha sonra ise uygun bir zar ve hemodiyaliz makinesi bulunması
gerekmektedir. Yeterli kan akışının sağlanması ise atardamar ve toplardamarın
birleştirilmesi ile veya hastada bulunun toplar damara geçici katater
koyulmalıdır.
Hemodiyaliz tedavisi,
hastadaki böbrek yetmezliği hastalığının şiddetine, ilerleyişine, yaptığı idrar
miktarına göre haftada 2 veya 3 kez, 4-6 saat aralıkla uygulanır. Yetersiz olan
hemodiyaliz tedavisi hastada ciddi
kalıcı hasarlara ve hatta ölüme bile sebebiyet verebilir. Tedavi genellikle
hastanelerde veya diyaliz ünitelerinde
uygulanmasına karşın, uygun ekipmanlar sağlandığı koşulda evde de
uygulanabilir.
Periton
Diyalizi Nedir?
İlk defa 1923 yılında Ganter isimli bir hekim tarafından
uygulanmaya başlanmıştır.
Periton kelimesi, karın da ve karın boşluğunda bulunan
organların etrafını çeviren zar için kullanılan tıbbi bir kelimedir. Periton diyalizinde hemodiyalizden farklı olmak üzere özel periton membranı
kullanılmaktadır.
Hastanın beden yapısına uygun olarak belirlenen özel bir
solüsyon hastanın karın boşluğuna verilmektedir. Karın boşluğuna uygulanan
solüsyonun 4-6 saat bekletilmesi sonrasında yeni bir solüsyon ile değiştirilir.
Bu süre içerisinde hastanın kanında
bulunan fazla sıvı ve zararlı maddeler solüsyona geçmektedir. Bu işlem hasta
tarafından gün içerisinde 4-5 defa tekrarlanır.
Periton diyalizinin uygulanması
için 3 adet unsura ihtiyaç duyulur:
- Karına yerleştirilecek katater
- Uygun bir diyaliz
sıvısı
- Katater ve diyaliz
sıvısı arasına bir bağlantı sistemi
Sürekli Ayaktan
Periton Diyalizi: Hastanın yapısına uygun, çocuklarda 100-1000 mL;
yetişkinlerde 2000-2500 Ml kadar özel periton diyaliz solüsyonu karın boşluğuna uygulanır. Hasta tarafından bu
solüsyon günde 4-5 defa, 4-6 saat arayla değiştirilir.
Aletli Periton
Diyalizi: Evde makine aracılığıyla uygulanan işleme denmektedir. Hasta
uyumadan önce solüsyonu ve seti diyaliz makinasına
yerleştirir ve makinayı programlar. Hasta uyurken 8-10 saat boyunca makine
karın boşluğuna solüsyonu verir ve kirli kanı boşaltır.
