Diyaliz hastalığı, böbrek yetmezliği olan insanlarda,
vücutta birikmiş olan fazla sıvı ve atık maddelerin yarı geçirgen bir zar aracılığıyla temizlenmesi işlemine denilmektedir. İnsanlarda iki adet böbrek
bulunmakta olup bu böbrekler, arkada bel omurlarının yanında her iki
taraftadır. Yaklaşık olarak ağırlığı 150gr, boyu yaklaşık 12,eni 6,
kalınlığı 3 cm Böbreğin temel görevi idrar oluşturmaktadır. Kalp tarafından
pompalanan kanı alan böbrek kanı glomerüllerden geçirir ve idrar oluşturur.
Böbrek idrar üretimi nedeniyle; tüketilen gıdaların sindirilmesi esnasında ortaya
çıkan zehirli maddelerin ve ekstra suyun uzaklaştırmasını sağlar. Ayrıca
böbrekler renin hormonunun etkisiyle kan basıncının kontrolünde, eritropoetin
hormonunun katkısıyla kan hücrelerinin oluşmasında ve kalsiyum fosfor dengesini
ayarlayarak kemik metabolizmasında etkilidir. Büyük oranda böbrek
fonksiyonlarının faaliyetlerinin çalışmasının azaldığı hastalara diyaliz
tedavisi başlatılmalıdır. İki tür diyaliz tedavisi bulunmaktadır.
Periton Diyalizi:
Esas itibariyle, hastaya verilen sıvının karın boşluğuna geçerek buradaki atık
maddeler ile karışması ve bu atık maddelerin tahliye edilmesi işlemidir.
Hemodiyaliz:Hasta
kanının özel makineler yardımıyla damardan alınıp temizlendikten sonra tekrar
hastaya enjekte edilmesi işlemidir. Vakanın risk durumuna göre 1-3 kez
yapılmalıdır.
Kimler Diyaliz Tedavisine İhtiyaç Duyar
- Böbrek yetmezliğine bağlı
tedavisi önlenemeyen kusma ile Böbrek faaliyetlerinin % 80-90'nı yitirmiş hastalarda
-
- Tedavi edilemeyen sıvı artışı
- Böbrek yetmezliği nedeniyle
meydana gelen kanama eğilimi,
Hemodiyaliz öncesinde bir hazırlık
aşaması geçilmektedir. Hastadan alınacak kanın makineye verilmesinden önce
normalden büyük bir damar yolu açmak icap eder. Bu gereklilik doğrultusunda hastanın
atardamarı ve toplardamarı cerrahi yöntemle bir araya getirilir. Ancak durumun
aciliyetine binaen diyaliz uygulanacaksa damar içi kateterizasyon uygulanır
Diyaliz Hastalığı Belirtileri
Nelerdir?
Böbrek yetmezliği şikayetleri
genellikle böbrek faaliyetlerinin yitirilmesi ile yani % 80-90'nı
kaybettiğinde ortaya çıkar.
İdrar Miktarı, Sıklığı Miktarı
ve Görünümü:
Vücutta şişlik Ödemin varlığı
böbrek hastalığını işareti olabilir.
Ödem başlangıçta göz çevresinde
başlar. Yüzde, uyluk bölgesi, karın bölgesi ve bacaklarda gözlenebilir.
Ağrı
:Karın ağrısı, kasık ağrısı ve böğür ağrısının başlaması idrar yolu iltihabına veya böbrek taşına işaret edebilir.
Diğer: nefes darlığı, kusma, kaşıntı, halsizlik,
bulantı, kilo kaybı,
Diyaliz Hastalığında Tanı
İdrar testi: Protein, Kan ve
şeker tespit edilebilir.
İdrar kültürü: Bu tanı ile İdrar
yolu iltihabının var olup olmadığı tespiti yapılır.
Protein kaybı 24 saatlik
idrarda tespit edilebilir.
Kan testleri: Sodyum, üre, potasyum, kreatinin, kalsiyum fosfor oranları
hastalığın tespiti bakımından önemlidir.
USG (Ultrasaund): Böbrekler,
idrar torbası, idrar yolları görüntülenebilir.
IVP(intra-venöz pyelografi): Böbrek
ve idrar yollarının görüntülemesi için damardan boyalı ilaç verilir.
Böbrek Biyopsisi: Esas
itibariyle böbrekten parça alınarak incelenmeye dayalıdır.
Diyaliz hastalığında Tedavi
Yöntemleri
Diyaliz hastalığında kansızlık tedavisi yöntemi: Kan yapımını sağlayan eritropoetin denilen hormonun yetersizliği
nedeniyle böbrek yetmezliği kansızlığı ortaya çıkar. Bu hormonlar hastalara cilt
altına enjekte edilir.
Diyaliz hastalığında demir
tedavisi yöntemi: Kan kaybı ve
kırmızı kan hücrelerin çoğalması ile besinlerle gerekli demirin alınmaması
sonucunda diyaliz hastalarında demir yetersizliği oluşur. Bu tür hastalarda demir
takviyesi ağızdan veya damar yoluyla uygulanır.
Diyaliz hastalığında kemik
hastalığı tedavisi: Kanda fosfor düzeyinin artmasını önlenmek amacıyla kalsiyum
tuzları kullanılır. Kalsiyum düzeyinin artırılması D vitamini takviyesi sayesinde sağlanır.
Diyaliz Hastalığında
Hipertansiyon Tedavisi
- Kalsiyum kanal blokerleri
- Diyalize giren hastalarda su
fazlalığının ortadan kaldırılması kuru ağırlık dengesi,
- AT-2 enzim inhibitörleri
- Tuz kısıtlaması
- Diüretikler
- Alfa blokerler
- Beta blokerler
Diyaliz hastalığında böbrekten
üre ve fosfor potasyum çıkarılamadığı için kan oranları yükselir. Bu nedenle
potasyum, fosfor ve protein bakımından zengin besinlerden kaçınılmalıdır.
Süt, peynir, yoğurt, sakatat,
et, yumurta sarısı, kuru baklagiller, dondurma, kuruyemiş, kolalı içecekler,
balık fosfor ve proteinden zengindir. Muz, kavun, kayısı, incir gibi meyveler, sebzeler potasyum bakımından zengin gıdalardır.
Diyaliz Hastalığı Korunma Yolları:
- Böbrek fonksiyonunu bozabilen
ilaç kullanımı
- Böbrek yetmezliği geliştikten
sonra enfeksiyonların kontrolü
- Hipertansiyonda kan basıncı
kontrolü
- Enfeksiyonlar
- Şeker hastalığında kan şeker
düzeyinin kontrolü
